Czasy panowania Augusta III Sasa na tronie Rzeczpospolitej. Na zamku w Białej (Białej Podlaskiej) mieszka i panuje książę Hieronim Florian Radziwiłł. Ten potężny magnat budzi powszechny strach, bowiem słynie z bezwzględności i okrucieństwa. W lochach zamkowych przebywa wielu więźniów, zamkniętych tam za najbardziej błahe przewinienia oraz nieposłuszeństwo wobec księcia. Uwięzienie w bialskich lochach równa się powolnej śmierci nieszczęśników. Szanse wyjścia z tego miejsca kaźni praktycznie nie istnieją. Na dworze bialskim funkcję podłowczego sprawuje Marcjan Butrym. Po kilku latach nieobecności, z zagranicy do Białej powraca jego młodszy brat, Damazy. Pragnie on spotkać się z ukochaną kobietą - Faustyną Zaborską. Ta jednakże przebywa na dworze u księcia. Radziwiłł pragnie uczynić ją swoją faworytą, ona jednak opiera się jego zalotom. Tymczasem w Faustynie kocha się pierwszy faworyt księcia - niejaki Wolski, człowiek bezwzględny i podstępny. Zarówno Wolski, jak i książę Hieronim odkrywają powrót Damazego oraz jego zamiary wykradzenia Faustyny Zaborskiej z bialskiego zamku. Życie Butryma znajduje się więc w olbrzymim niebezpieczeństwie. Czy Damazy wyjdzie z tej niebezpiecznej sytuacji obronną ręką? I czy uda mu się uratować ukochaną kobietę? Dzieje miłości Damazego i Faustyny są pretekstem do ukazania obrazu życia magnaterii na przykładzie potężnego i wpływowego rodu Radziwiłłów. Pycha, arogancja, kosmopolityzm, pasożytnictwo, lenistwo, okrucieństwo i brak wszelkich zasad moralnych to cechy charakteryzujące tę grupę społeczną. W podobnie negatywnym świetle ukazał autor również charaktery uzależnionej od magnatów szlachty. Pycha, sprzedajność, dwulicowość w postępowaniu - oto cechy owej grupy. Obie wspomniane warstwy autor ukazuje w wyjątkowo czarnych barwach, ich przedstawiciele budzą zasłużoną niechęć i odrazę czytelnika. Brak im jakichkolwiek zasad moralnych. W pogoni za pieniądzem, majątkiem i przywilejami są gotowi się posunąć do wszelakich podłości. Do celu dążą po trupach. Mimo iż powieść "Na bialskim zamku" nie ma najwyżej wartości artystycznej, warto sięgnąć także i po to dzieło Kraszewskiego. Utwór ma momenty słabsze i monotonne, ale nie są to cechy całej powieści. Wielbiciele powieści historycznych i twórczości J.I. Kraszewskiego raczej nie powinni być zawiedzeni. Polecam więc "Na bialskim zamku" czytelnikom. [https://www.biblionetka.pl/art.aspx?id=106150, źródło okładki: http://www.antykwariatpodkarpacki.pl/produkt?id=34...»]